YARALANMALARDA İLKYARDIM

Yara nedir?

  Bir travma sonucu deri ya da mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır.

  Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

Yara çeşitleri;

1. Kesik yaralar

2. Ezikli yaralar

3. Delici yaralar

4. Parçalı yaralar

5. Kirli (enfekte) yaralar

Yara Çeşitleri

Kesik yaralar:

Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. Genellikle basit yaralardır. Derinlikleri kolay belirlenir.

Ezikli Yaralar;

Taş yumruk ya da sopa gibi etkenlerin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. Yara kenarları eziktir. Çok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet var.

Delici yaralar:

Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır. Yüzey üzerinde derinlik hakimdir. Aldatıcı olabilir tetanos tehlikesi vardır.

Parçalı yaralar:

Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tüm organ, saçlı deride zarar görebilir .

Kirli (enfekte) yaralar:

Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır. Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:

ØGecikmiş yaralar (6 saatten fazla),

ØDikişleri ayrılmış yaralar,

ØKenarları muntazam olmayan yaralar,

ØÇok kirli ve derin yaralar,

ØAteşli silah yaraları,

ØIsırma ve sokma ile oluşan yaralar.

Yaraların ortak belirtileri nelerdir?

ØAğrı

ØKanama

ØKızarıklık

ØDeri bütünlüğünün bozulması

Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

ØYaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

ØYara yeri değerlendirilir,

 - Oluş şekli, süresi, yabancı cisim varlığı, kanama vb.

ØKanama durdurulur,üzeri kapatılır,

ØSağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,

ØTetanos konusunda uyarıda bulunulur,

ØYaradaki yabancı cisimlere dokunulmamalıdır.

CİDDİ YARALANMALAR

ØKenarları birleşmeyen veya 2-3 cm olan yaralar,

ØKanaması durdurulamayan yaralar,

ØKas veya kemiğin göründüğü yaralar,

ØDelici aletlerle oluşan yaralar,

ØYabancı cisim saplanmış olan yaralar,

Øİnsan veya hayvan ısırıkları,

ØGörünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar.

İlkyardım

ØYaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz,

ØYara içi kurcalanmamalıdır,

ØYarada kanama varsa durdurulur,

ØYara temiz nemli bir bezle örtülür,

ØYara üzerine bandaj uygulanır,

ØTıbbi yardım istenir (112).

DELİCİ GÖĞÜS YARALANMALARI

Göğsün içine giren cisim, akciğer zarı ve akciğeri yaralar. Bunun sonucunda şu belirtiler görülebilir:

1.Yoğun ağrı

2.Solunum zorluğu

3.Morarma

4.Kan tükürme

5.Açık pnömotoraks (Göğüsteki yarada nefes alıyor görüntüsü)

DELİCİ GÖĞÜS YARALANMALARINDA İLKYARDIM

ØHasta/yaralının bilinç kontrolü yapılır, yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

ØYara üzerine plastik poşet naylon vb. sarılmış bir bezle kapatılır,

ØNefes alma sırasında yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme sırasında havanın dışarı çıkmasını sağlamak için yara üzerine konan bezin bir ucu açık bırakılır,

ØHasta/yaralı bilinci açık ise yarı oturur pozisyonda oturtulur,

ØAğızdan hiçbir şey verilmez,

ØAçık pnömotoraksta şok ihtimali yüksektir. Şok  önlemleri alınmalıdır,

ØTıbbi yardım istenir (112).

Delici karın yaralanmalarında ne gibi sorunlar olabilir?

ØKarın bölgesindeki organlar zarar görebilir,

Øİç ve dış kanama ve buna bağlı şok oluşabilir,

ØKarın tahta gibi sert ve çok ağrılı ise durum ciddidir,

ØBağırsaklar dışarı çıkabilir.

DELİCİ KARIN YARALANMALARI

Genel İlkyardım

ØHasta/yaralının bilinç kontrolü yapılır,

ØHasta/yaralının yaşam bulguları kontrol edilir,

ØDışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz, üzerine geniş ve nemli temiz bir bez örtülür,

Øısı kaybını önlemek için üzeri örtülür,

ØAğızdan yiyecek ya da içecek bir şey verilmez,

ØYaşam bulguları sık sık izlenir,

ØTıbbi yardım istenir (112).

Kafatası ve Omurga Yaralanmaları

Kafatası ve omurga yaralanmaları neden önemlidir?

1.Darbenin şiddetine bağlı olarak kafatası boşluğunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir.

2.Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma ya da ayrılma  meydana gelebilir.

3.Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar  oluşabilir.

4.Trafik kazalarında ölümlerin % 80’i  kafatası ve omurga yaralanmalarından olmaktadır

Kafatası yaralanma çeşitleri nelerdir?
Saçlı deride yaralanmalar 
Kafatası, beyin yaralanmaları
Kafatası kırıkları 
Yüz yaralanmaları

Omurga (belkemiği) yaralanmaları 

KAFATASI YARALANMA ÇEŞİTLERİ

Saçlı deride yaralanmalar:

  Saç derisi kafatası yüzeyi üzerinde kolaylıkla yer değiştirebilir ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayrılabilir. Bu durumda çok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle öncelikle kanamanın durdurulması gereklidir.

Kafatası kırıkları: 

  Kafatası kırıklarında beyin zedelenmesi, kemiğin kırılmasından daha önemlidir. Bu nedenle beyin hasarı bulguları değerlendirilmelidir.

Yüz yaralanmaları: 

  Ağız ve burun yaralanmalarında solunum ciddi şekilde etkilenebilir ve duyu organları zarar görebilir. Bir yüz yaralanması sonucunda burun, çene kemiği kemiklerinde yaralanma görülebilir.

Omurga (bel kemiği) yaralanmaları: 

  En çok zarar gören bölge bel ve boyun bölgesidir ve çok ağrılıdır. Kazalarda en çok boyun etkilenir.

Kafatası ve omurga yaralanmalarının nedenleri nelerdir?

ØYüksek bir yerden düşmek

ØBaş ve gövde yaralanması

ØOtomobil ya da motosiklet kazaları

ØSpor ve iş kazaları

ØYıkıntı altında kalmak

Kafatası ve omurga yaralanmalarında belirtiler nelerdir?

ØBilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri ya da hafıza kaybı

ØBaşta, boyunda ve sırtta ağrı

ØElde ve parmaklarda karıncalanma ya da his kaybı

ØVücudun herhangi bir yerinde tam ya da kısmi hareket kaybı

ØBaş ya da bel kemiğinde şekil bozukluğu

ØBurun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi

ØBaş, boyun ve sırtta dış kanama

ØSarsıntı

ØDenge kaybı

ØKulak ve göz çevresinde morluk

Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları,

Tüm düşme vakaları,

Trafik kazaları,

Bilinci kapalı tüm hasta / yaralılar kafa ve omurga yaralanması olarak var sayılmalıdır.

Kafatası ve omurga yaralanmalarında ilkyardım;

ØBilinç kontrolü yapılır,yaşam bulguları değerlendirilir,

ØHemen tıbbi yardım istenir (112),

ØBilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır,

ØTehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir,

ØBaş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır,

ØSarsıntıya maruz kalmaması gerekir,

ØBilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir,

ØAsla yalnız bırakılmamalıdır.