Bilinç bozukluğu / Bilinç kaybı
nedir?
Beynin normal faaliyetlerindeki bir
aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak (bilinç bozukluğu), hiçbir uyarıya cevap vermeme haline
kadar giden (bilinç
kaybı), bilincin
kısmen ya
da tamamen kaybolması halidir.
Bayılma (senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan
akışının azalması sonucu oluşur.
Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara
karşı tepkinin azalması ya da yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.
Bayılma nedenleri:
ØKorku, aşırı heyecan
ØKorku, aşırı heyecan
ØSıcak,
yorgunluk
ØKapalı
ortam, kirli hava
ØAniden
ayağa kalkma
ØKan
şekerinin düşmesi
ØŞiddetli
enfeksiyonlar
Bayılma Belirtileri:
ØBaş dönmesi, baygınlık, yere düşme
ØBacaklarda uyuşma
ØBilinçte bulanıklık
ØYüzde solgunluk
ØÜşüme, terleme
ØHızlı ve zayıf nabız
Koma Nedenleri;
ØDüşme
veya şiddetli darbe
ØÖzellikle
kafa travmaları
ØZehirlenmeler
ØAşırı
alkol, uyuşturucu kullanımı
ØŞeker
hastalığı
ØKaraciğer
hastalıkları
ØHavale
gibi ateşli hastalıklar
Koma Belirtileri;
ØYutkunma, öksürük gibi tepkilerin kaybolması
ØSesli ve ağrılı dürtülere tepki olmaması
Øİdrar ve gaita kaçırma
Bilinç bozukluğu durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır?
Kişi başının döneceğini
hissederse;
ØSırt
üstü yatırılır, ayakları 30 cm. kaldırılır,
ØSıkan
giysiler gevşetilir,
ØKendini
iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sağlanır.
Eğer kişi bayıldıysa;
ØSırt
üstü yatırılarak ayakları 30 cm kaldırılır,
ØSolunum
yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır,
ØSıkan
giysiler gevşetilir,
ØKusma
varsa yan pozisyonda tutulur,
ØSolunum
kontrol edilir,
ØEtraftaki
meraklılar uzaklaştırılır.
Bilinç kapalı ise;
ØHasta/yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),
ØHasta/yaralıya koma pozisyonu verilir ,
ØYardım çağrılır (112),
ØSık sık solunum ve nabız kontrol edilir,
ØYardım gelinceye kadar yanında beklenir
ØSesli veya omzundan hafif sarsarak, uyarı verilerek bilinç kontrol edilir,
ØSıkan giysiler gevşetilir,
ØAğız içinde yabancı cisim olup olmadığı kontrol edilir,
ØBak, dinle, hisset yöntemi ile solunum kontrol edilir,
ØKarotis arterden nabız kontrol edilir,
ØHasta/yaralının döndürüleceği tarafa diz çökülür,
ØHasta/yaralının karşı tarafta kalan kolu karşı omzunun üzerine konur,
ØKarşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır,
Øİlkyardımcıya yakın kolu baş hizasında omuzdan yukarı uzatılır,
ØKarşı
taraf omuz ve kalçasından tutularak bir hamlede çevrilir,
ØÜstteki
bacak kalça ve dizden bükülerek öne doğru destek yapılır,
ØAlttaki
bacak hafif dizden bükülerek arkaya destek yapılır,
ØBaşı
uzatılan kolun üzerine yan pozisyonda hafif öne eğik konur,
ØTıbbi
yardım (112)
gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur,
Ø3–5
dakika ara ile solunum ve nabız kontrol edilir.
HAVALE (KONVÜLZİYON)
Vücudun
adale yapısında kontrol
edilemeyen kasılmalarıdır. Sinir merkezindeki bir tahriş
yüzünden beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalar sonucu oluşur.
Nedenleri;
Ø
Beyinde yaralanma
Ø
Beyinde enfeksiyon
Ø
Yüksek ateş
Ø
Bazı hastalıklar (sara krizi)
ØOksijensiz
kalma
Nedenlerine göre;
Ø
Ateş nedeniyle oluşan havaleler
Ø
Sara krizi ( epilepsi)
1-ATEŞ nedeniyle oluşan
havaleler;
Herhangi
bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38 C’nin üzerine çıkmasıyla oluşur.
Genellikle 6 ay ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır.
İlk yardım;
ØÖncelikle hasta ıslak havlu ya
da çarşafa sarılır
ØAteş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında bir küvete sokulur
ØTıbbi yardım istenir(112).
2-SARA KRİZİ (Epilepsi)
ØKronik
bir hastalıktır.
ØDoğum
sırasında ya da
daha sonra herhangi bir nedenle
beyin zedelenmesi oluşan
kişilerde gelişir.
ØHer
zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da bazı belirtilerle tanınır.
Sara krizini davet eden bazı
durumlar olabilir;
ØUzun süreli açlık, uykusuzluk,
Øİlaçların doktor izni dışında
kesilmesi,
ØHormonal değişiklikler sara krizinin ortaya çıkmasına
neden olabilir.
ØBazı durumlarda sara krizi, madde
bağımlılarının geçirdiği madde yoksunluk krizi ile
karıştırılabilir.
Sara krizinin belirtileri nelerdir?
ØHastada sonradan oluşan ve ön haberci denilen normalde olmayan kokuları alma
ØAdale
kasılmaları
ØBağırma,
şiddetli ve ani bir şekilde kasılma
Ø10-20
saniye kadar nefesi kesilebilir,
ØDokularda
ve yüzde morarma
ØAşırı
tükürük salgılanması, altına kaçırma görülebilir,
ØHasta
dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir,
ØSon
aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali
vardır.
Bazı kişilerde, sara krizi aşağıdaki hafif belirtilerle görülebilir;
ØBir noktaya doğru dalgın bakış ve kişinin hayal alemine dalmış görüntüsü,
Øİstemsiz
mimik ve hareketler, dudak ısırma gibi hareketler,
ØAnlamsız
konuşma ve tekrarlayan hareketler,
ØDikkati
dağıtacak derecede bellek yitimi.
Sara krizinde ilkyardım nasıl olmalıdır?
ØKriz,
kendi sürecini tamamlamaya bırakılır,
ØHasta
bağlanmaz, kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz,
ØYabancı
madde koklatılmaz, ağızdan yiyecek içecek verilmez,
ØBaşın
altına yumuşak bir malzeme konur,
ØEtrafın
güvenliği sağlanır,
ØSıkan
giysiler gevşetilir,kusmaya karşı tedbirli olunur,
ØYaralanma
varsa gerekli işlemler yapılır,
ØTıbbi
yardım istenir (112).
Kan şekeri düşüklüğü (Hipoglisemi) nedir?
Herhangi bir nedenle vücutta glikoz
eksildiği zaman ortaya çıkan belirtilerdir.
Kan şekeri düşmesinin nedenleri nelerdir?
ØŞeker
hastalığı tedavisine bağlı
ØUzun
egzersizler sonrası
ØUzun
süre aç kalma
ØBarsak
ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası
Belirtileri;
ØKorku
ØTerleme
ØHızlı nabız
ØTitreme
ØAniden acıkma
ØYorgunluk
ØBulantı
ØBaş ağrısı
ØGörme bozukluğu
ØUyuşukluk
ØZayıflık
ØKonuşma
güçlüğü
ØKafa
karışıklığı
ØSarsıntı
ve şuur kaybı
Kan şekeri düşmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?
ØHastanın
ABC’si değerlendirilir,
ØHastanın
bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir,
fazla
şekerin bir zararı olmaz (Ayrıca belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş
ise bile
fazladan şeker verilmesi, hastanın düşük kan şekeri düzeyinde
kalmasından daha az
zararlı olacaktır. Çünkü düşük kan şekeri, beyinde ve diğer
hayati organlarda kalıcı
zararlara neden olabilir.),
Ø15-20
dakikada belirtiler
geçmiyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır,
ØHastanın
bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek tıbbi yardım çağırılır(112).
Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri nelerdir?
Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri arasında en sık
Ø Kalp spazmı (angina pektoris) ve
Ø Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) görülür.
Her ikisi de kalp kasının belli bir yerine gönderilen kanın azalması sonucu oluşur.
ØSıkıntı veya nefes darlığı olur,
ØAğrı hissi; boyuna, sırta ve çeneye doğru ilerler
ØSıklıkla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, üzüntü ya da fazla yemek yeme sonucu ortaya çıkar,
Ø Ağrı yaklaşık 5-10 dakika kadar sürer
ØAğrı, istirahat ile durur, istirahat halindeyken görülmesi ciddi bir durumu gösterir,
ØNefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.
ØÖlüm korkusu ve yoğun sıkıntı hisseder, terleme, mide bulantısı, kusma
ØAğrı; göğüs ya da mide boşluğunun herhangi bir yerinde, sıklıkla kravat bölgesinde görülür, omuzlara, boyuna, çeneye ve sol kola yayılır,
ØKalp spazmı (angına pektoris) ağrısına benzemekle birlikte daha şiddetli ve uzun sürelidir,
ØEn çok hazımsızlık, gaz sancısı veya kas ağrısı şeklinde belirti verir ve bu nedenle bu tür rahatsızlıklarla karıştırılır (Bu tür gaz yada kas ağrıları, aksi ispat edilinceye kadar kalp krizi olarak düşünülmelidir),
ØNefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.
Göğüs ağrısında ilkyardım
ØHastanın yaşamsal bulguları kontrol edilir (ABC),
ØHasta hemen dinlenmeye alınır, sakinleştirilir,
ØYarı oturur pozisyon verilir,
ØKullandığı ilaçları varsa almasına yardım edilir,
ØYardım istenerek (112) sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,
ØYol boyunca yaşam bulguları izlenir.
